Diyabetli hastaların beslenme tercihlerindeki doğru bilinen yanlışlar

Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Beslenme ve Diyet Uzmanı Buket Ertaş Sefer, diyabet ve beslenme şekli hakkında doğru bilinen yanlışları anlattı ve önemli önerilerde bulundu.

Dyt. Buket Ertaş Sefer, dünyadaki en yaygın kronik hastalıklardan biri olan diyabet takibinde beslenmenin çok önemli bir yerde durduğuna, çevreden duyularak yapılan uygulamaların yarardan çok zarar getireceğini ve tedaviyi de olumsuz etkileyebileceğine işaret etti. 

Özellikle diyabetli ya da prediyabet dönemindeki kişilerin sağlıklı ya da doğru olduğunu düşünerek yaptıkları beslenme hatalarına dikkat çeken Dyt. Buket Ertaş Sefer, konuyla ilgili şu bilgileri verdi:

“Kepekli ya da diyet ürünler şekerimi yükseltmez”

Kepekli ürünlerin normal ürünlere kıyasla daha fazla posa içerdiğini ve posanın da kan şekerini dengelemede önemli rol oynayan bir karbonhidrat (cho) çeşidi olduğunu belirten Dyt. Buket Ertaş, "Kepekli ürünlerin de fazla tüketimin hem kan şekerini yükseltir hem de kilo aldırır. Light olarak tanımlanan diyet ürünler genelde yağı azaltılmış seçeneklerdir ve enerji verir. Dolayısıyla bu ürünler gereğinden fazla porsiyonlarda tüketildiğinde kilo aldırabildiği gibi kan şekerinin de yükselmesine neden olur.”

“Şeker ilavesiz, doğal meyveden yapılmış tatlılar bana zarar vermez”

Fazla fruktoz yani meyve şekeri tüketiminin kan şekerinde dengesizlikler, gestasyonel diyabete yatkınlık, karaciğerde yağlanma ve göbek bölgesi kalınlaşması riskini artırabileceğini işaret eden Uzm. Dyt. Buket Ertaş Sefer, konuyla ilgili şu bilgileri verdi: 

“Şüphesiz vücuda en zararlı bileşenlerden biri eklenti şeker. Sadece diyabet hastaları için değil sağlıklı bireyler için de istemediğimiz bir besin çeşidi. Sağlıklı yaşam ve sağlıklı beslenmenin popüler olduğu bu günlerde şeker ilavesiz tatlılar çokça gündemde yer alıyor. Şekerli tatlılar yerine bu tarifleri tüketmek oldukça mantıklı ve sağlıklı bir dönüşüm oldu. Fakat bu ürünlerin de kalorisi olduğu ve doğal da olsa fruktoz içerdiği unutuldu. Fazla fruktoz, yani meyve şekeri tüketildiğinde kan şekerinde dengesizlikler, gestasyonel diyabete yatkınlık, karaciğerde yağlanma ve göbek bölgesi kalınlaşması riskini artırır. Dolayısıyla evet eklenti şeker tüketmemek çok sağlıklı ancak bu sınırsız doğal meyve şekeri tüketebileceğimiz anlamına gelmez.”

“Karbonhidrat yemezsem şekerim yükselmez”

Diyabetli olsun ya da olmasın her insanın kaliteli karbonhidrata ihtiyacının olduğunu hatırlatan Dyt. Sefer, sözlerine şunları diyerek devam etti:

“Genel olarak, kan şekerini hızlı yükseltmeyen, besleyiciliği ön planda olan komplex karbonhidratlar bizim sağlıklı dediğimiz karbonhidratın genel tanımıdır. Kurubaklagil çeşitleri, tam buğday, çavdar, siyez, karabuğday gibi kaliteli unlardan yapılmış ekmek ve türevleri, bulgur gibi. Bunlar hayatımızda olması gereken karbonhidrat kaynaklarıdır. Elbette bu gıdalarda da porsiyon kontrolü yapılmazsa kan şekerine etkisinin olumsuz olabilir. Basit bir mantıkla aldığımız karbonhidrat miktarına göre kan şekerimiz yükseliyor ve insülin seviyemiz kan şekerimizi düşürmek için depolama görevini üstleniyor. Eğer yaptığımız insülin ya da aldığımız oral antidiyabetik ilaç şekerimizi dengelemeye yetmezse kan şekeri yüksek seyrediyor ve uzun vadede başka komplikasyonlar gelişebiliyor. Ekmek senelerdir tamamen kesilmesi gereken bir gıda olarak görüldü. Hala da çoğu insan böyle düşünüyor. Aslında çokça vitamin ve mineral barındıran bu grubu tamamen elimine etmek daha fazla protein ve yağ tüketimini tetikliyor. Karborhidrat tüketilmese bile vücudun, diğer macroelementlerden glukoz üretebildiğini biliyor muydunuz? Dolayısıyla fazla tüketilen et, tavuk gibi protein kaynakları ya da kuruyemiş gibi yağ kaynaklarının da şekerin yükselmesine neden olabileceği unutulmamalı.”

“Taze sıkılmış meyve suları şeker hastalarına zarar vermez”

Uzm. Dyt. Buket Ertaş Sefer, "Besinlerdeki posanın kan şekerini dengelemede çok önemli bir rol üstlendiğini ve bir gıda ne kadar çok posalıysa kan şekerinin regülasyonunda o kadar çok rol oynuyor demektir. Fakat taze sıkılmış olsa bile meyve suyu tüketmek hem fazla meyve tüketimi anlamına gelir hem de meyvede var olan posadan faydalanamamak demektir. Bir bardak portakal suyu için kaç portakal sıktığınızı düşündünüz mü? Özellikle içilen kalorilerin kan şekerine daha kolay etki ettiğini biliyor muydunuz? Şeker düşmelerinde, hipoglisemi risklerinde meyve suyu şüphesiz hayat kurtarıyor. Fakat rutin hayatta hiperglisemi tetiklemesi ihtimali oldukça yüksektir. Ayrıca kan şekerini ani yükselten gıdaların ani hipoglisemi sebebi olduğunu da unutmamak gerekir" şeklinde konuştu.

“Sadece spor yaparak kan şekerimi dengeleyebilirim“

Spor yapmanın kan şekeri dengesinde oldukça önemli olduğunun altını çizen Dyt. Sefer, "Ancak beslenmeye dikkat etmeden ve hatta spor yapıldığı düşüncesiyle daha fazla yemek yenebileceğine dair inanç yanlış, özellikle tokluk kan şekeri yüksekliği yaşayanlar yemekten bir süre sonra kısa bir yürüyüşün kan şekerine önemli etkisi vardır. Fakat diyete dikkat edilmezse asla başarı sağlamak mümkün değildir. Mutlaka alınan cho ve kalori takip edilmelidir” diye konuştu. 

“Ara öğün her hasta için olmazsa olmazdır”

6 ana, 6 ara öğün düzeninin çoğu hastaya dezavantaj sağlayan eski bir söylem olduğunu belirten Dyt. Sefer, “Hastanın klinik durumu çok öğün yapmasını destekliyorsa elbette bu şekilde planlanmalıdır. Ancak, çoğu diyabet hastası zaten fazla atıştırdığı ve gereksiz kalori aldığı için bu döngü içine girmiştir. Dolayısıyla, hipoglisemi riskiniz yoksa diyetisyen ve hekim kontrolünde öğün sayısını azaltmakta fayda var. Özellikle insülin direnci ve bel çevresi kalın olan hastalarda hafif açlık tedaviyi olumlu yönde etkilediği bilinmektedir" dedi. 

“Mayhoş meyveleri yemek serbesttir”

Şeker oranı az zannedilen ekşi meyveler gereğinden fazla yenirse kan şekeri için oldukça olumsuz durumlar ortaya çıkarabileceğine dikkat çeken Dyt. Buket Ertaş Sefer, konuyla ilgili şu bilgileri verdi: 

“Meyvelerin kendi içinde kalori farkı olsa da. Aslında içerdikleri karbonhidrat miktarları ortalama eşit kabul edilir. Yani, kan şekerine etkileri aslında birbirlerinden farklı değildir. Dolayısıyla mayhoş, ekşi meyvelerin de gereğinden fazla tüketilmesi durumunda kan şekerini olumsuz etkileyecektir. Burada porsiyon ölçüsü devreye girer. En iyisi, miktarını ayarlayarak özgür olmak. Ancak kuru meyveler hacim başına daha fazla şeker içerdiği için kan şekerini hızlı yükseltebileceği unutulmamalı ve porsiyon kontrolü bu doğrultuda yapılmalı.”

“Bal, pekmez gibi sağlıklı gıdalar kan şekerini yükseltmez”

Bu ürünler sağlığımız için yararlı olmakla birlikte içeriğinde glukoz ve fruktoz bulunduğunu söyleyen Dyt. Buket Ertaş Sefer, “En doğalını da bulsanız maalesef bal  glukoz ve fruktoz içerir. Doğal olan gıdalar sağlığa fayda sağlasa da kan şekerinizi yükseltir. Yani faydalı olan şeyler kan şekerime zarar vermez düşüncesi yanlıştır” diye konuştu. 

Hibya Haber Ajansı