Sinn Fein'den DTP'ye taktik

Sinn Fein, adı IRA ile birlikte anılan ve kendisini Kuzey İrlanda'nın bağımsızlığına veya İrlanda Cumhuriyeti ile birleşmesine adamış siyasi parti. Sinn Fein, İngiltere'nin İrlanda'nın kuzeyinde işgalci olduğuna inanan ve pek çoğu geçmişte bu uğurda İngiliz Ordusu veya İngiltere'ye bağlı kalmayı isteyen birlikçilere karşı silahlı mücadele etmiş kişilerden oluşuyor.

Onlar kendilerinin IRA'nın siyasi kanadı olarak görülmesine, 'IRA ile hiçbir organik bağımız yok' diyerek karşı çıkıyor ama onlar dışında hemen herkes bu görüşte. Belfast'a giderken, Sein Fein ile görüşüp görüşememek kafamı kurcalayan en büyük sorundu. Zira, Sein Fein ile ilk kontaklarımın çok da sıcak olduğunu söyleyemeyeceğim. Parti Lideri Garry Adams'ın o günlerde tatilde olması da biraz durumu muğlaklaştırdı. Ama, dün okuduğunuz Lord John Alderdice ile yaptığım röportajın bitişinde çalan bir telefon, bana beklediğim haberi getirdi.

Tam da aradığım profilde, silahlı mücadeleye karışmış, bu nedenle hapse girmiş bir Sein Fein yöneticisi ile görüşebilecektim: Jim Gibney.
Röportajın yapıldığı Sein Fein'in Belfast'taki genel merkezi, küçük ve şirin bir bina. Belfast şehir turları en çok bu noktada duruyor adı IRA ile anılan bu parti nedeniyle. Kapıdaki sıcak karşılanmamızın ardından, koridorda, ilk olarak Güney Afrika'nın esfanevi lideri Nelson Mandela, ardından da Filistin'e destek posteri ilişiyor gözümüze. Daha sonra çatı katında gösterişsiz bir odada sohbetimize başlıyoruz.

Sinn Fein'in Belfast ofisinden, Türkiye'ye biraz ışık tutmaya çalıştığımız röportajımız sırasında 3 yıl önce Güneydoğu'dan bir Kürt delegasyonunun bu partiyi dinlemek için Belfast'a gittiğini öğrendik ama onları korumak adına bize isimler söylenmedi. Sinn Fein'i dinlemeye giden Kürt heyetini de arzu etmeleri halinde dinlemeye hazır olduğumuzu bu satırlardan duyuruyoruz.

Öncelikle sizin hikayenizle başlamak istiyorum. Sizin de silahlı eyleme karışmaktan hapiste yatma durumunuz olmuş geçmişte. Bunu biraz anlatır mısınız?

Evet, 18 yaşında iken 2 yıl hapiste yattım. Daha sonra ikinci bir tecrübem daha oldu silahlı mücadeleye karıştığım için.

Size atfedilen suçları işlediniz mi? İRA için mi mücadele ettiniz?

Bakın size açıkça söyleyeyim: o dönemde çok sayıda suçsuz insan hapse tıkıldı. Ama suça karışmış olsalar da söylemeyeceklerdir. Kimse bunu size söyleyemez.

Çatışmaların sebebi neydi size göre?

İngiliz Hükümeti'nin İrlanda'nın bu bölümü işgal etmiş olması ve İrlandalıların hiçbir haklarının olmaması, kimliklerinin tanınmaması, ezilmesi, 600 bin kişinin içeri atılarak siyasi hareketlerden uzak tutulmaya çalışılması... Bunlar hep çatışmaları tetikledi.

Sinn Fein için Belfast'ta da görebildiğim kadarıyla genel kanı IRA'nın siyasi kanadı olduğu yönünde. IRA ile Sinn Fein arasındaki ilişki nedir?

IRA ile Sinn Fein arasında hiçbir organik link yok. IRA gizli bir askeri yapılanma ve bizden tümüyle ayrı bir yapı. Biz ise demokratik ve yasal bir siyasi partiyiz.

Ama eski IRA'cıların büyük bir kısmı ya Sinn Fein içinde görev alıyor şu an, ya da sizin partizanınız. Bu durumda bu ayrımı bu kadar kesin yapmak pek de inandırıcı olmuyor gibi...

Evet, IRA'yı terk eden pek çok kişinin Sinn Fein'e katıldığı doğrudur. 94 yılından sonra Sinn Fein Lideri Garry Adams ile kontak kurdular. Sinn Fein ile IRA arasında devam sürekli olarak devam eden bir ilişki oluştu. IRA barış sürecinin olmazsa olmaz elementiydi ve bizim IRA ile diyalog kurmamız süreç için zaten şarttı. Ama Sinn Fein ile IRA arasında herhangi bir organik bağ yok.

IRA'nın sürece müdahil olması niye gerekti?

Çünkü kavganın net bir tarafıdır IRA. Onları dahil etmeden, onlar adına ve onları etkileyecek kararlar veremezsiniz. Türk Hükümeti de artık kendisine bir zamanlar İngiliz Hükümeti'nin yaptığı gibi kalıcı çözüme nasıl ulaşacağını soruyor olmalı. Yapmanız gereken ilk şey, kendi insanlarınıza saygı göstermek. Bunun için, Kürtlerin tarihine ve kültürel kimliğine saygı gösterilerek, herkesin kabul edebileceği bir diyalog kanalının açılması çok önemli. İngiltere Hükümeti burada bunu yaptı.

DTP, ARACI OLSUN

Türkiye'ye bakınca sorunu çözmek için ne yapılmalı görebiliyor musunuz?

Eğer Türk Hükümeti gerçekten sorunu çözmek istiyorsa, Kürtlere ülkedeki diğer insanlara sunulan hakların aynısı sunulmalı ve silahlı çatışmaya katılmış kişilerle konuşabilecek siyasi liderlerle müzakere edilmeli. Türkiye'deki Sinn Fein'in pozisyonundaki, PKK ile ilişkinizi kurabilecek ama yasal demokratik parti sanıyorum sizde DTP oluyor, onunla konuşmanız gerekiyor. Türk hükümetine çok açıkça buradan sesleniyorum. Buraya bir temsilci gönderin. Bu süreçlere katılmış, bizim Garry Adams gibi öne çıkmış liderlerimizle görüşün. Tecrübelerimizden faydalanın.

Sizin Kürt konusuna ilginizi görüyorum. Türkiye'deki Kürtlerle hiç iletişiminiz oldu mu?

Birkaç sene önce Türkiye'deki Kürt temsilcilerinden oluşan bir delegasyonla görüşmüştük. Buraya, bizim tecrübelerimizi dinlemeye geldiler. 3 yıl kadar önceydi. Daha sonra biz de Sinn Fein'den bazı kişileri bölgeye gönderdik olayları yerinde görüp, yardımcı olmak için.

Türkiye'de PKK'yı dolaylı bile olsa muhatap almak hem sağ hem de soldan çok büyük tepkilere neden oluyor. Sizin de benzer süreçlerden geçtiğinizi biliyorum. Bunu nasıl aştınız?

Hükümet kararlı ise, diğer sesleri bir süre duymayacak. Zaman içinde attığınız adımların doğruluğu anlaşıldıkça, hükümet zaten rahatlar. Burada unutulmaması gereken şey, İngiliz Hükümeti de zaten doğrudan IRA ile masaya oturmadı. IRA barış müzakerelerinde yoktu. Seçilmiş, siyasi parti olan Sinn Fein temsilcileri IRA adına görüşmeler yaptı. Sizin de yapabileceğiniz şey bu. Hiçbir hükümet silahlı örgütle doğrudan masaya oturmanın ağırlığını taşıyamaz.

KÜRTLER SİZİ BÖLEMEZ

Kürtlerin sürecin sonunda bağımsızlık istemesi gibi tarihi bir korkumuz var bizim. Ve böyle bir şey anayasa da dahil hiçbir açıdan tartışılamaz bile. Bunlar süreci zorlaştırıyor...

Türkiyeli Kürtler ne nüfus, ne de ellerindeki güç bakımından Türkiye'yi bölmeye yetkin değil. Türkiye gibi büyük bir ülke için bu korkuyu sahte bir argüman olarak görüyorum. Ayrıca, her şeyi aynı anda ele almak zorunda değilsiniz. Sürecin kolay konulardan zora doğru ilerlemesi her iki taraf için de iyi bir taktik olabilir. PKK liderinin de bir inisiyatif açıklaması büyük bir adım. O da artık başka bir sürece kaymak istiyor demek ki. Bunu görmezden gelmeyin. Türk Hükümeti'nin Kürtleri ayrı bir varlık olarak tanıması çok önemli.

HAPİSTEKİ PKK'LILARI BIRAKIN

Türkiye'ye atacağı adımlar için ne tavsiye edersiniz?

Kürtleri dinlesinler, bu çok önemli. Silahlı grupları yok saymasınlar, çünkü onlar isteseniz de istemeseniz de var. Onlara ulaşabilecek kişiler üzerinden gitsinler. Bir de, Kürtleri etkileyen önemli bir konuda jest yapsınlar. Mesela bizim koşullarımızda bu, silahlı çatışmaya katıldığı için hapse atılmış kişilerin serbest bırakılmasıydı. Bu Good Friday Anlaşması öncesi önemli bir jestti. 20-25 yıl içeride yatmış kişiler serbest bırakıldılar. Aynı durum sizde de yok mu? Var, o zaman? Siz de bunu yapabilirsiniz. PKK bağlantısından dolayı içeri atılmış kişileri yapabileceğiniz en kısa zamanda serbest bırakmak büyük bir gösterge olur. Bu PKK içindeki veya diğer silahlı Kürtleri taktik değiştirmek zorunda bırakır. Artık savaşabilecekleri zemini ortadan kaldırmış olursunuz bu adımlarla.

Jim Gibney kimdir?

Jim Gibney, IRA'nın siyasi kanadı olarak görülen Sinn Fein Partisi'nin Yönetim Kurulu üyelerinden. Sinn Fein'in insanların gözünde yasal bir parti olarak algılanmasında anahtar rol üstlenen isimlerden biri olan Gibney, partinin medya ile ilişkilerinin gelişmesinde öne çıkmış bir vizyon adamı. Belfast'ta kendisini 'hapse girip çıkmış eski IRA üyesi' olarak tanısa da insanlar, o IRA yasadışı bir örgüt olduğu için kendisini 'Cumhuriyetçi aktivist' olarak tanımlıyor. 1981 yılında IRA'nın çok ses getiren açlık grevlerine katılan Gibney, IRA bağlantısı ile ilgili ısrarlı sorularıma gözlerimin içine bakarak verdiği 'Bakın IRA yasal olmayan bir örgüt. Burada kimse bu soruya 'evet, IRA'cıydım' yanıtını vermez' demesi, bu konunun halen ne kadar büyük bir 'kırmızı nokta' olduğunu gösteriyor.