Türkiye’nin ilk yapay zeka stratejisi

Türkiye; zeki canlılara özgü dinamik ortamlarda karar verme, anlam keşfetme ve öğrenme gibi eylemlerin, bilgisayar veya bilgisayar kontrolündeki bir makine tarafından gerçekleştirilmesi olarak tanımlanabilecek yapay zekâ alanında stratejisini belirledi. Yapay zekânın yol haritası niteliğindeki, Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi (2021-2025) ile ilgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesi Resmî Gazete’de yayımlandı. Strateji, Türkiye’nin bu alandaki ilk ve en kapsamlı çerçeve metni olma özelliğini taşıyor.

Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi, iddialı hedeflere sahip. Yapay zekâ alanının Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’ya katkısının yüzde 5’e çıkarılması, yapay zekâ alanındaki istihdamın 50 bin kişiye yükseltilmesi, lisansüstü mezun sayısının 10 bin kişiye çıkarılması bunlardan bazıları. Yerli ve millî yapay zekâ uygulamalarının kamu alımlarında önceliklendirilmesi, uluslararası yapay zekâ endekslerindeki sıralamalarda Türkiye’nin ilk 20 ülke arasında yer alması da stratejinin hedefleri arasında yer alıyor.

Stratejiye önsöz yazan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yapay zekâ teknolojilerinin, küresel ekonomik yapı üzerinde internet devriminden daha büyük bir etki yaratmasının beklendiğini kaydetti. Yapay zekâ sistemlerinin ortak değerlere uygun olarak geliştirilmesinin önemine işaret eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Köklü medeniyet tecrübemizle harmanlanmış yeni bir tekno-ekonomik atılım yaparak, topyekûn insanlığa değer katma imkânımız var.” ifadelerini kullandı.

Yapay Zeka Stratejisi, 24 Ağustos’ta düzenlenecek bir tören ile kamuoyuna tanıtılacak. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ile Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç’ın katılacağı tanıtım toplantısı, Türkiye’nin teknoloji ve inovasyon üssü Bilişim Vadisi’nde gerçekleştirilecek.

KALKINMA HEDEFLERİ ARASINDA

Türkiye, yapay zekâ stratejisini hayata geçiren ülkeler arasında yerini aldı. 2021-2025 Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi ile ilgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesi, Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. 11. Kalkınma Planı ile 2021 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı doğrultusunda Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanlığı ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan strateji belgesi, Türkiye’nin 2025 yılına kadar yapay zekâ alanında yürüteceği çalışmalar için yol haritası niteliği taşıyor.

DİJİTAL TÜRKİYE VE MİLLÎ TEKNOLOJİ HAMLESİ VİZYONLARI

Stratejinin öncelikleri ve bu kapsamdaki amaç ve tedbirler, Dijital Türkiye ve Millî Teknoloji Hamlesi vizyonları çerçevesinde belirlendi. Dijital Türkiye; toplumsal, ekonomik ve kamusal faaliyetlerinde; dijital teknoloji, ürün ve hizmetleri kullanarak sağladığı üretkenlik artışı ve veriden ürettiği değerle küresel ölçekte rekabetçi bir Türkiye’yi hedefliyor. Türkiye’nin yüksek teknoloji ürünlerini millî ve özgün olarak üretebilecek insan ve altyapı kapasitesinin geliştirilmesini hedefleyen Millî Teknoloji Hamlesi; ekonomik ve teknolojik bağımsızlığı güçlendirmeyi, kritik teknolojilerde atılım sağlayacak politika ve uygulamaları hayata geçirmeyi amaçlıyor. 

EL-CEZERİ VE CAHİT ARF

Stratejinin önsözünü Cumhurbaşkanı Erdoğan yazdı. Yapay zekâya dayalı sistemlerin; üretim süreçleri, meslekler, gündelik yaşam ve kurumsal yapılar üzerindeki köklü dönüştürücü etkisi olduğunu belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, bunun insanoğlunu yeni bir çağın eşiğine getirdiğini kaydetti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Uygulama alanı giderek artan yapay zekâ teknolojilerinin, küresel ekonomik yapı üzerinde internet devriminden daha büyük bir etki yaratması beklenmektedir.” ifadelerini kullanarak sibernetiğin kurucusu El-Cezeri ile Türkiye’de yapay zekâya ilişkin ilk adımı atan Ordinaryüs Profesör Cahit Arf’a atıfta bulundu.

YENİ BİR ATILIM ZAMANI

“Ülkemiz adına yapay zekâ alanında yeni bir atılım yapmanın zamanının geldiğine inanıyoruz.” diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Yapay zekâ sistemlerinin ortak değerlerimize uygun olarak geliştirilmesini ve işletilmesini de kapsayan bir anlayışla tasarlanması suretiyle, köklü medeniyet tecrübemizle harmanlanmış yeni bir tekno-ekonomik atılım yaparak, topyekûn insanlığa değer katma imkânımız var.” değerlendirmesinde bulundu.

6 ÖNCELİK 24 AMAÇ 119 TEDBİR

Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi 6 stratejik öncelik etrafında tasarlandı. Öncelikler; yapay zekâ uzmanı yetiştirmek ve alanda istihdamı artırmak; araştırma, girişimcilik ve yenilikçiliği desteklemek; kaliteli veriye ve teknik altyapıya erişim, sosyo-ekonomik uyumu hızlandıracak düzenlemeler yapmak, uluslararası iş birliklerini güçlendirmek ve yapısal ve işgücü dönüşümünü hızlandırmak olarak belirlendi. Stratejide bu öncelikler bağlamında 24 amaç ve 119 tedbir de bulunuyor.Stratejide belirlenen 2025 hedeflerinden bazıları şöyle:

-GSYİH’ya katkısı yüzde 5’e yükseltilecek.

-İstihdam en az 50 bin kişiye çıkarılacak.

-Merkezî ve yerel yönetim kamu kurum ve kuruluşlarında yapay zekâ alanındaki istihdam en az bin kişi olacak.

-Lisansüstü düzeyde mezun sayısı en az 10 bin kişiye ulaşacak.

-Yerel ekosistemin geliştirdiği uygulamaların kamu alımlarında önceliklendirilerek ticarileştirilmesi desteklenecek.

-Uluslararası kuruluşların güvenilir ve sorumlu yapay zekâ ile sınır ötesi veri paylaşımı alanındaki düzenleme çalışmalarına ve standartlaşma süreçlerine aktif olarak katkı verilecek.

-Uluslararası yapay zekâ endekslerindeki sıralamalarda Türkiye ilk 20 ülke arasında yer alacak.

CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI BAŞKANLIK EDECEK

Yapay zekâ stratejisinin takibi, süreçlerin yönetilmesi amacıyla “Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi Yönlendirme Kurulu” oluşturulacak. Cumhurbaşkanı yardımcısının başkanlık edeceği Kurul, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi başkanı ile Sanayi ve Teknoloji bakan yardımcısı tüm toplantılara katılacak. Toplantının gündemine göre ilgili bakanlıkların bakan yardımcıları ve YÖK başkanı ile diğer temsilciler toplantıya davet edilecek. Kurula önerilerde bulunmak amacıyla ilgili özel sektör, akademi ve STK temsilcilerinin katılacağı “Yapay Zekâ Ekosistemi Danışma Grubu” da oluşturulacak.

PAZAR BÜYÜKLÜĞÜ İKİ KATINA ÇIKACAK

Strateji Belgesine göre; küresel yapay zekâ harcamalarının 2020 yılında yaklaşık 50 milyar doları ve pazar büyüklüğünün 5 yılda 2 katını aşması bekleniyor. Birçok araştırmaya göre yapay zekâ 2030 yılına kadar küresel ekonomiye 13-15,7 trilyon dolar katkı yapacak ve yüzde 13-14 arasında büyüme sağlayacak.

KİŞİ BAŞI 19 TB VERİ

2025 yılında dünya ortalamasında kişi başı 19 TB veri söz konusu olacak. Önümüzdeki 3 yılda üretilecek verinin son 30 yılda üretilenden fazla olması öngörülüyor. ABD ve Çin’de yapay zekâ odaklı girişim sayısı 2 bini bulurken Türkiye’de bu sayı yaklaşık 200 civarında. Türkiye’deki yapay zekâ girişimlerin yaklaşık yüzde 50’si teknoparklarda, yüzde 73’ü ise İstanbul’da bulunuyor.

CAHİT ARF ETKİSİ 

Türkiye’de yapay zekâya ilişkin ilk adım, Ordinaryüs Profesör Cahit Arf tarafından atıldı. Cahit Arf, 1959 yılında Erzurum Atatürk Üniversitesi’nde “Makineler Düşünebilir mi ve Nasıl Düşünebilir?” konulu bir sunum yaptı. Strateji hazırlıklarında yürütülen çalışmalar, Cahit Arf’ın “Bilgiye olan iştiyakımızın kendine bir yol bulması, akl-ı selime güvencin yayılmasına bağlıdır.” cümlesinden feyz alarak başlatıldı.

KURUMSAL YAPILANMA ve YÜRÜTÜLEN PROJELER

Strateji belgesi, 40 kamu kurumu, 26 akademisyen, 38 özel sektör kuruluşu, 4 sivil toplum kuruluşu, 2 meslek örgütü ve 4 uluslararası organizasyon ile yapılan çalışmalarla hazırlandı. Ekonomik ve sosyal yaşamda yapay zekâ ile ortaya çıkan paradigma değişiminin şekillendirdiği küresel eğilimler analiz edildi. Nisan ayında paydaşların görüşüne açılan taslak metin, daha sonra nihai haline aldı.

YAPAY ZEKA ÇALIŞMALARI 

Türkiye’de kamu kurumlarının yeni nesil teknolojilere hazır hâle getirilmesi ve veriye dayalı etkin karar alma süreçlerine sahip olabilmeleri için de çalışmalar devam ediyor. Bu kapsamda, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi bünyesinde “Büyük Veri ve Yapay Zekâ Uygulamaları Dairesi Başkanlığı” ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı “Millî Teknoloji Genel Müdürlüğü” kuruldu.

YAPAY ZEKA ENSTİTÜSÜ 

Üniversitelerin araştırma merkezleri ile sektörleri bir araya getirerek yapay zeka teknoloji çözümleri üretilmesinde katalizör olmak üzere TÜBİTAK Yapay Zekâ Enstitüsü kuruldu.

KAMU KURUMLARININ YAPAY ZEKA ÇALIŞMALARI

Bu süreçte bakanlıklar tarafından da ulusal yapay zekâ projeleri hayata geçmeye başladı. Bu çerçevede; Adalet, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, İçişleri, Millî Eğitim Bakanlığı, Sağlık ve Ticaret Bakanlıkları ile Savunma Sanayii Başkanlığı ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü yürüttükleri projelerle dikkat çekti.

TANITIM TOPLANTISI BİLİŞİM VADİSİ’NDE

Türkiye’nin ilk Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ile Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç tarafından 24 Ağustos’ta Türkiye’nin teknoloji ve inovasyon üssü Bilişim Vadisi’nde düzenlenecek tanıtım programı ile kamuoyuna açıklanacak.  Programda yapay zeka teknolojileri de kullanılacak.

Strateji, aynı gün Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisinin (cbddo.gov.tr) internet sitesinde yayınlayacak.

Hibya Haber Ajansı